Bu patlayan subprime pazari otesi, ABD “morgic” sisteminin diger yuzu…

Written on August 30, 2007 by alitor

…hic ic acici degil, hatta hic de sasirtici degil.

Amerikan kapitalizminin her kriz sonrasi karsilastigi durum aslinda ayni. 80′lerin savings and loans muhabbetinden 2000′lerin subprime mortgage krizi. Vahsi bati usulu, yasalarin icindeki delikleri kendi cikarlari ugruna exploit eden bir grup firsatci, bu exploitation’i reward eden sistem, kriz patlak verene kadar gormezlikten gelen devlet ve magdur kalan saf ve have-not’lar.

New York Times, gectigimiz Pazar bu batmaya yuz tutmus olan ABD’nin en buyuk mortgage sirketi Countrywide hakkinda bir arastirma yazisi yayinladi. Herkesin okumasini tavsiye ederim. Enron’lar, Halliburton’lar, Worldcom’lar usulu tamamen hizmet verdigi musteri kesimini, housing market bubble’i ile birlikte tamamen kandirmaya yonelik bir tutum ve sistemi ile dort bes senelik surecte ciro, kar ve hisse fiyatlarini arttirabildigi kadar arttirmasi.

Countrywide satis elemanlarini, eger kredisi duzgun olan musterileri “subprime” kategorisine sokarlarsa yuzde bilmem kac daha fazla komisyon aliyorlarmis. Yine ayni elemanlar, eger mortgage’in uzerine bir de yuksek faizli line of credit hesabi actiklari zaman yine komisyonlarini arttiriyorlarmis. Efendim prepayment cezasi (mortgage’i refinance yapmayi engelleyici) koyarlarsa, daha fazla komisyon almaya hak kazaniyorlarmis.

Tum bunlari da “sana en iyi mortgage’i bulacagim” konusmasi altinda saf ve imkanlari kisitli musterileri kandirarak yapmislar.

Tabii bu tip elemanlara kanip, dokumanlari okumadan ev alacam diye imza atan hevesli vatandaslarin da aklina deginmeden gecmemek lazim.

Simdi kongre, bu yasal bosluklari tikayip kanunlari degistirmek icin kollari siviyorlar. Ama tabii ki too little too late. Default rate’ler iki uc katina cikmis vaziyette. Market’lerde olanlari da herkes biliyor.

Fakat sistem ve arkasindaki felsefe degismedigi surece merak etmeyin, bu firsatcilar baska bir krize imzalarini atacaklardir, gunun sonunda olan yine gume giden have-not’lara olacaktir.

Bizim aklimiz almiyor, ama ABD’nin kultur ve sosyoekonomik yapisi, her seferinde yesil isik yakmaya devam ediyor.

Posted in Güncel